BURSA Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Tıp Fakültesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ekrem Kaya, pandemi öncesinde Bursa bölgesinde kadavradan organ bağışı oranının yüzde 26,3 olduğunu belirterek, “Pandemi ile birlikte bu oran dramatik bir şekilde düştü. Ortalama Türkiye genelinde 1,5-2 civarına düştü, şu anda 3,5 civarında, bölgemizde de “Pandemide bağış oranı 12-14’tü, bu yıl 8,5. Bu elbette çok büyük bir düşüş. Pek çok Avrupa ülkesi bu düşüşten toparlanarak toparlandı. Ancak azalmaya devam ediyoruz” dedi.
Coronavirüs salgını nedeniyle dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kadavradan organ bağışı ve organ nakli durma noktasına geldi. Bağış oranlarında zamanla bir ivmelenme yaşansa da pandemi öncesi kadavradan yapılan bağış rakamlarına ulaşılamadı. Türkiye’de 2023 prestijiyle; 24 bin 449 kişi böbrek nakli, 1422 kişi kalp nakli, 2 bin 600 kişi karaciğer nakli, 204 kişi akciğer nakli, 277 kişi pankreas nakli ve 3 bin 963 kişi kornea nakli için bekliyor. Kadavradan organ bağışında uzun yıllardır liderliğini koruyan Bursa bölgesi, 2023 yılında da bu alanda birinci olmayı sürdürdü. Ancak Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik’in de dahil olduğu Bursa bölgesinde 2 bin 341 kişi Böbrek için 337, karaciğer için 337 ve kornea için 138 kişi bekleniyor.
1711 KİŞİDEN 289’UNUN ORGANI BAĞIŞLANDI
Bursa Uludağ Üniversitesi (BÜÜ) Tıp Fakültesi Organ Nakli Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ekrem Kaya, “Pandemi tüm dünyayı etkiledi. Tüm dünyada organ naklini ve özellikle organ bağışını çok etkiledi. Kadavradan organ bağışını ve ölenlerden organ bağışını etkiledi. Ancak bizi de etkiledi. En çok Türkiye’yi etkiledi.Çünkü Türkiye kadar azaldı.Ülke çok küçük.Pandemi döneminde yoğun bakımdaki hastaların akıbeti bilinmezken, beyin ölümü veya organ nakline karar vermek biraz sıkıntılı oldu. Bu dönemde. Ama şu anda pandemiyi aştık. Ancak pandemi öncesi döneme ulaşamadık. Pandemi öncesi dönemin çok altında. Başarıyla devam ediyoruz. Türkiye’nin en nezih bölgesiyiz. Ancak aynı zamanda çok düşük bir konumdayız” dedi.
‘AVRUPA ORTALAMASININ ALTINA DÜŞTÜK’
Prof., kadavradan organ bağışının en çok Türkiye’yi etkilediğini söyledi. Kaya, “Bunun dünyada bir ölçeği var; milyon nüfus başına ne kadar bağış yapılıyor? Pandemi öncesi dönemde bölgemizde değer 23,6’ydı. Avrupa ortalaması 15’ti. Dünya ortalaması ise 23,6 civarındaydı.” 10. Avrupa’nın bazı ülkelerinde 50 olabiliyor. Amerika’da 28 civarında. Türkiye’de ortalama 7.5’ti. Ama tekrar belirteyim bizim bölgemizde ortalama 23.6’ydı. Pandemiyle birlikte bu oran çok ciddi düştü. Türkiye genelinde ortalama 1.5-2 civarına düştü. Şu anda 3.5 civarında. Bölgemizde bağış oranı pandemide 12-14 idi, bu yıl 8.5. Bu tabii ki çok büyük bir düşüş. Birçok Avrupa ülkesi Bu düşüşten toparlandık ve toparlandık. Ancak düşüşe devam ediyoruz. Avrupa ortalamasının altına düştük. Bursa, “Bölge olarak Avrupa ortalamasının üzerindeydik” dedi.
‘BEKLEME LİSTESİNDE ÖLMÜŞ BİR HASTANIZ VAR’
Pandemi sonrası organ bekleme listesindeki hastaların ölüm oranlarının arttığına dikkat çeken Prof. Böbrek yetmezliği veya karaciğer yetmezliği nedeniyle buraya gelip nakil için başvuran hastalarımız var. 6 ay içerisinde bu kişilerin organları hazırdı. Ancak şu anda bekleme listesinde ölen hastalarımız var. 1.5 saate yakın bekleyen hastalarımız var. yıl, 2 yıl, 3 yıl. Dolayısıyla fark çok belirginleşti. 3-4 gün önce organ bağışı olmuştu, sıra başka hastaneye gelmişti, o da aldı. Ama eskiye göre çok daha az doğal. Pandemi “Geçmiş dönemde günde 2 karaciğer, 3 böbrek nakli yapıyorduk. Bunları merhumdan bağış ve kadavradan bağış şeklinde yapıyorduk. Ama artık ayda 1 bağış yapıyoruz. Hastanemize 1,5 aydır karaciğer bağışı yapılmamaktadır. Bizim zamanımız değil” dedi.
SAĞLIK ÇALIŞANLARINA ELEŞTİRİ
Prof. sağlık çalışanlarını da eleştirdi. Kaya, “Tabii ki bu konuda sağlık çalışanlarına da bazı görevler düşüyor. Artık doğal organlardan, beyinden ölen insanlardan, ölen insanlardan bağışlar alınıyor. Bunun olabilmesi için beyin ölümünün tespit edilmesi gerekiyor. Bu tespit oranında da azalma var. Sağlık çalışanlarında da motivasyon kaybı var “Ama bir yandan da beyin ölümü tanısı alan kişilerde bağış oranında da azalma var. Halkın ilgisi de azaldı. Bu nedenle hem sağlık çalışanlarının hem de halkımızın bu konuya daha fazla ilgi göstermesini rica ediyorum” dedi.
‘BU DOĞRU BİR ŞEY DEĞİL’
Kadavradan organ bağışının önemine dikkat çeken Prof. Dr. Kaya, “5 yaşındaki çocuk ölümün eşiğindeyken bir anda okula gitmeye başladı. Dünyada birinci veya ikinciyiz. Canlı donörlerden ve sağlıklı bireylerden alınan organ nakillerini birincisi karaciğer, ikincisi böbrek nakli yapıyoruz. Canlı vericiden nakil de yapıyoruz ama gerçek şu ki “Bu öyle olmadı. Batı bunu nasıl yapıyor? Ölen insanların organlarını bağışlıyor. Toprakta çürümek yerine insanlara ve diğer insanlara bağışlıyoruz. Bu nedenle canlılara zarar verilmez. Demek istediğimiz bu” dedi.
